Nowe badanie kliniczne prowadzone w Australii przynosi nadzieję na bardziej precyzyjne leczenie raka jajnika. Naukowcy opracowali test krwi, który może skuteczniej niż obecnie stosowane metody wskazywać, które pacjentki skorzystają na terapii inhibitorami PARP – jednej z kluczowych form leczenia tego nowotworu. O wynikach badania poinformowano na łamach czasopisma Nature Communications.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak nowe badanie krwi może pomóc lepiej przewidywać skuteczność terapii inhibitorami PARP u kobiet z rakiem jajnika.
- Czym różni się nowy test immunologiczny od obecnie stosowanego testu HRD i dlaczego może być skuteczniejszy.
- Jakie mechanizmy odpornościowe wpływają na reakcję organizmu na terapię i jakie znaczenie ma migracja limfocytów T do guza.
- Dlaczego dalsze badania są kluczowe przed wdrożeniem testu do praktyki klinicznej i jakie korzyści może przynieść jego upowszechnienie.
Przełom w leczeniu raka jajnika
Co roku na świecie diagnozuje się ponad 300 000 przypadków raka jajnika. Terapia inhibitorami PARP (poli[ADP-rybozy]polimerazy) jest już standardem w leczeniu kobiet z defektem naprawy DNA, określanym jako HRD (niedobór rekombinacji homologicznej). Jednak badanie HRD nie zawsze trafnie identyfikuje pacjentki, które rzeczywiście skorzystają na tym leczeniu.
Badanie fazy II, znane jako SOLACE2, prowadzone w 15 australijskich szpitalach, miało na celu poprawę skuteczności leczenia i lepsze dopasowanie terapii do profilu pacjentki. Przeprowadzono je we współpracy m.in. z Uniwersytetem RMIT, Uniwersytetem w Sydney oraz instytutem WEHI. Koordynacją zajęła się Australijsko-Nowozelandzka Grupa Ginekologii Onkologicznej (ANZGOG).
Immunologiczny test krwi – nowa jakość diagnostyki
Nowy test, opracowany w ramach badania, nie koncentruje się – jak test HRD – na genetycznych właściwościach guza, lecz na odpowiedzi immunologicznej pacjentki w czasie rzeczywistym. Prof. Magdalena Plebanski z RMIT, główna badaczka, wyjaśnia:
W badaniu SOLACE2 wykazaliśmy, że nowy test immunologiczny może lepiej wskazywać, które kobiety zareagują na inhibitory PARP.
Test mierzy ekspresję biomarkerów odpornościowych, które sygnalizują przemieszczanie się limfocytów T w kierunku komórek nowotworowych oraz obecność procesów zapalnych wspomagających oporność guza. W efekcie możliwe jest stworzenie prostego profilu biomarkerów we krwi, wskazującego, które pacjentki najprawdopodobniej odpowiedzą na leczenie. Podejście to może okazać się przełomowe, ponieważ:
- nie wymaga pobierania tkanki nowotworowej,
- nie zależy od skomplikowanych analiz DNA,
- i uwzględnia zmienność biologiczną guza w czasie.
Jak podkreśliła Plebanski:
Oczekujemy, że ten obiecujący nowy test umożliwi skuteczniejsze badania przesiewowe i identyfikację pacjentów kwalifikujących się do leczenia inhibitorami PARP.
Wpływ układu odpornościowego na skuteczność leczenia
Odkrycia naukowców wskazują, że odpowiedź immunologiczna – a zwłaszcza zdolność limfocytów T do migracji do guza – odgrywa kluczową rolę w skuteczności leczenia inhibitorami PARP. Prof. Clare Scott z WEHI, współautorka badania, tłumaczy:
Wyraźną wskazówką co do tego, kto zareaguje na leczenie, było przewidzenie, czy limfocyty T efektorowe będą mogły zwiększyć swoją migrację do guza, gdzie będą mogły zacząć zabijać komórki nowotworowe.
Jeśli ten mechanizm uda się potwierdzić w szerszych badaniach, może to oznaczać nowy kierunek rozwoju terapii onkologicznych – ukierunkowanych na wspieranie aktywności układu odpornościowego.
Opóźnienie nawrotu dzięki połączeniu terapii
Kolejnym ważnym elementem badania SOLACE2 była próba przygotowania układu odpornościowego do lepszego działania poprzez wstępne leczenie przed rozpoczęciem terapii PARP. Prof. Chee Khoon Lee z Uniwersytetu w Sydney komentuje:
Badanie kliniczne SOLACE2 wykazało, że trzy miesiące przygotowania układu odpornościowego pomagają opóźnić nawrót raka jajnika, gdy stosuje się po nim leczenie inhibitorem PARP i immunoterapię.
Choć była to niewielka próba badawcza i wymaga dalszej walidacji klinicznej, jej efektem ubocznym było odkrycie nowego testu krwi, który może zrewolucjonizować praktykę kliniczną. Lee podkreśla:
Nasze badanie skutecznie ujawniło ten nowy test, który ma potencjał zmienić rokowania u wielu kobiet, pomagając lekarzom lepiej personalizować leczenie i zapewniając każdej kobiecie najskuteczniejszą terapię dla niej.
Perspektywy wdrożenia
Obecnie test nie jest jeszcze dostępny klinicznie – wymaga dalszych badań, walidacji i zatwierdzenia przez odpowiednie instytucje. Jednak jego potencjał – zarówno diagnostyczny, jak i prognostyczny – wskazuje na możliwe przełomowe zmiany w leczeniu raka jajnika. Badacze wskazują, że jego wdrożenie mogłoby:
- zwiększyć skuteczność terapii PARP,
- ograniczyć leczenie u osób, które nie skorzystają z tej formy terapii,
- oraz umożliwić precyzyjniejsze planowanie immunoterapii.
Główne wnioski
- Nowe badanie krwi opracowane w ramach badania SOLACE2 może skuteczniej niż test HRD wskazywać, które pacjentki z rakiem jajnika zareagują na terapię inhibitorami PARP.
- Test opiera się na analizie odpowiedzi immunologicznej w czasie rzeczywistym, a nie na statycznej analizie DNA guza, co czyni go bardziej precyzyjnym narzędziem diagnostycznym.
- Skuteczność terapii zależy od zdolności limfocytów T do migracji w kierunku guza, co nowy test może wykrywać poprzez pomiar ekspresji biomarkerów odpornościowych.
- Choć test nie jest jeszcze dostępny klinicznie, jego dalsza walidacja może zrewolucjonizować leczenie i personalizację terapii dla tysięcy kobiet na całym świecie.
Źródło:
- RMIT University
- https://www.nature.com/articles/s41467-025-64130-6
