Szwajcarski koncern biotechnologiczny Roche ogłosił przełom w rozwoju fenebrutynibu – eksperymentalnego inhibitora BTK – w leczeniu zarówno rzutowo-remisyjnej (RMS), jak i pierwotnie postępującej postaci stwardnienia rozsianego (PPMS). Wyniki dwóch zaawansowanych badań klinicznych fazy III wskazują, że lek znacząco zmniejsza częstość nawrotów w RMS oraz skutecznie spowalnia progresję niepełnosprawności w PPMS, dorównując dotychczasowej standardowej terapii Ocrevus. To potencjalnie pierwszy doustny inhibitor BTK wykazujący skuteczność w obu postaciach SM.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie wyniki osiągnął fenebrutynib w badaniach fazy III w leczeniu rzutowej i pierwotnie postępującej postaci stwardnienia rozsianego.
- Czym różni się mechanizm działania fenebrutynibu od dotychczasowych terapii i dlaczego jego skuteczność budzi tak duże nadzieje.
- Jakie są kolejne kroki firmy Roche w procesie rejestracji leku i kiedy można spodziewać się jego dopuszczenia do użytku.
- Dlaczego fenebrutynib może stać się pierwszą doustną alternatywą dla pacjentów z PPMS i RMS.
Fenebrutynib: nowa nadzieja dla pacjentów z SM
Fenebrutynib, nowatorski doustny inhibitor kinazy tyrozynowej Brutona (BTK), znajduje się w końcowym etapie badań klinicznych. Należy do klasy leków ukierunkowanych na wybiórcze hamowanie procesów autoimmunologicznych odpowiedzialnych za rozwój stwardnienia rozsianego, co umożliwia precyzyjniejsze i potencjalnie bezpieczniejsze działanie niż standardowe leczenie immunosupresyjne.
Jak poinformowała firma Roche w komunikacie z 10 listopada 2025 r., badanie fazy III FENhance 2 wykazało, że fenebrutynib istotnie zmniejsza roczny wskaźnik nawrotów (ARR) w porównaniu z teriflunomidem (Aubagio) u pacjentów z RMS w okresie co najmniej 96 tygodni.
Skuteczność potwierdzona w dwóch postaciach SM
Jednocześnie zakończono analizę wyników badania FENtrepid, porównującego fenebrutynib z okrelizumabem (OCREVUS) u pacjentów z PPMS. Badanie osiągnęło główny punkt końcowy – fenebrutynib nie był gorszy od OCREVUS pod względem opóźniania postępu niepełnosprawności mierzonej za pomocą 12-tygodniowego złożonego, potwierdzonego postępu niepełnosprawności (cCDP12). Co więcej, korzyść liczbową na korzyść fenebrutynibu odnotowano już w 24. tygodniu terapii, a efekt utrzymywał się przez cały 120-tygodniowy okres obserwacji.
Fenebrutynib znacząco zmniejszył liczbę nawrotów w RMS i spowolnił postęp niepełnosprawności w PPMS. Te bezprecedensowe wyniki sugerują, że fenebrutynib może potencjalnie stać się najlepszym lekiem w tej chorobie jako pierwsze wysoce skuteczne, doustne leczenie osób z RMS lub PPMS – powiedział dr n. med. Levi Garraway, dyrektor medyczny i kierownik ds. globalnego rozwoju produktów w Roche.
Mechanizm działania: kompleksowe podejście do stwardnienia rozsianego
Fenebrutynib został zaprojektowany jako niekowalencyjny, odwracalny inhibitor BTK, działający z wysoką selektywnością zarówno na limfocyty B, jak i mikroglej. Ta podwójna aktywność umożliwia jednoczesne hamowanie ostrego stanu zapalnego powodującego nawroty oraz przewlekłego uszkodzenia układu nerwowego odpowiadającego za długofalowy postęp niepełnosprawności. Fenebrutynib przekracza barierę krew–mózg, co dodatkowo zwiększa jego potencjał terapeutyczny.
W porównaniu z innymi inhibitorami kinaz, związek ten jest 130 razy bardziej selektywny wobec BTK, co zmniejsza ryzyko działań niepożądanych wynikających z hamowania innych szlaków sygnałowych.
Dane z badań FENhance i FENtrepid – projekt, kryteria i wyniki
Badania FENhance 1 i 2 oraz FENtrepid stanowią fundament oceny skuteczności i bezpieczeństwa fenebrutynibu w dwóch głównych postaciach stwardnienia rozsianego – rzutowo-remisyjnej (ang. relapsing-remitting multiple sclerosis, RRMS) i pierwotnie postępującej (ang. primary progressive MS, PPMS)
FENhance 1 i 2 (RMS)
Badania FENhance 1 i 2 objęły łącznie 1497 pacjentów z RMS i miały na celu porównanie skuteczności fenebrutynibu z teriflunomidem. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do leczenia jednym z tych leków w schemacie podwójnie zaślepionym, przez minimum 96 tygodni. Pierwszorzędowym punktem końcowym był roczny wskaźnik nawrotów (ARR). Dodatkowo oceniano progresję niepełnosprawności w okresach 12 i 24 tygodni.
Wyniki FENhance 2 są już dostępne i potwierdzają statystycznie istotną redukcję ARR przez fenebrutynib. Dane z FENhance 1 zostaną opublikowane w I połowie 2026 r.
FENtrepid (PPMS)
W badaniu FENtrepid uczestniczyło 985 pacjentów z PPMS. Fenebrutynib porównywano z OCREVUSEM (dożylnie), stosując złożony, czuły klinicznie punkt końcowy (cCDP12), obejmujący EDSS, test prędkości chodu (T25FW) oraz test funkcji kończyn górnych (9HPT). Po zakończeniu badań, uczestnicy mogą kontynuować terapię fenebrutynibem w fazie otwartej.
Stwardnienie rozsiane: potrzeba nowych opcji terapeutycznych
Stwardnienie rozsiane to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która dotyka ponad 2,9 mln osób na świecie. Około 85% przypadków stanowi rzutowo-remisyjna postać (RMS), a 15% – pierwotnie postępująca postać choroby (PPMS). Obie postacie wiążą się z postępującą niepełnosprawnością od samego początku choroby, dlatego priorytetem terapii jest jak najwcześniejsze zahamowanie progresji.
Do momentu zatwierdzenia OCREVUS przez FDA w 2017 roku nie istniał żaden skuteczny lek na PPMS. Obecnie OCREVUS pozostaje jedyną zatwierdzoną terapią dla tej postaci choroby. Wprowadzenie doustnej alternatywy w postaci fenebrutynibu mogłoby znacząco rozszerzyć możliwości terapeutyczne i poprawić komfort leczenia.
Plan Roche na 2026 rok
Pełne dane z badań FENhance 2 oraz FENtrepid zostaną zaprezentowane podczas nadchodzących konferencji medycznych, a wyniki FENhance 1 spodziewane są w pierwszej połowie 2026 roku. Po ich uzyskaniu, Roche planuje analizę całościowych danych w celu przygotowania wniosków rejestracyjnych do agencji regulacyjnych.
Równocześnie trwają dalsze analizy bezpieczeństwa fenebrutynibu, zwłaszcza w odniesieniu do funkcji wątroby. Dotychczasowe obserwacje są zgodne z wcześniejszymi wynikami badań.
Roche: lider w dziedzinie neurologii
Firma Roche od lat inwestuje w badania neurologiczne, prowadząc programy nad terapiami m.in. choroby Alzheimera, Parkinsona, rdzeniowego zaniku mięśni czy dystrofii mięśniowej Duchenne’a. Fenebrutynib to kolejny przykład ambitnego podejścia Roche do chorób neurozapalnych, a jego sukces może na nowo zdefiniować standard leczenia SM.
Główne wnioski
- Fenebrutynib znacząco zmniejszył roczny wskaźnik nawrotów (ARR) u pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią SM (RMS) w badaniu FENhance 2 – lepszy wynik niż teriflunomid.
- W badaniu FENtrepid u pacjentów z PPMS fenebrutynib był nie mniej skuteczny niż OCREVUS w spowalnianiu postępu niepełnosprawności, przy widocznych korzyściach już po 24 tygodniach leczenia.
- Fenebrutynib to selektywny, doustny inhibitor BTK, który działa zarówno na limfocyty B, jak i mikroglej – redukując stany zapalne i przewlekłe uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym.
- Pełne dane z badań zostaną przedstawione w 2026 roku, po zakończeniu FENhance 1 – planowane jest złożenie wniosków rejestracyjnych do organów regulacyjnych.
Źródło:
- Roche
