Nawet wiele lat po zakończeniu farmakoterapii, leki mogą nadal wpływać na skład i funkcjonowanie mikrobiomu jelitowego – wynika z szeroko zakrojonego badania Instytutu Genomiki Uniwersytetu w Tartu. Odkrycia te rzucają nowe światło na konieczność uwzględniania historii farmakologicznej pacjentów w analizach mikrobiologicznych i klinicznych.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie grupy leków pozostawiają trwały ślad w mikrobiomie jelitowym.
- Jak długo po zakończeniu leczenia można obserwować zmiany w mikroflorze.
- Dlaczego historia farmakologiczna powinna być uwzględniana w badaniach mikrobiomu.
- Jakie wnioski z badania mogą wpłynąć na przyszłość medycyny spersonalizowanej.
Długotrwałe skutki farmakoterapii ujawnione w mikrobiomie
Badacze przeanalizowali dane ponad 2500 uczestników projektu Estonian Biobank – jednej z największych kohort mikrobiomu w Europie. Połączenie informacji z dokumentacji medycznej (historia recept) z analizą próbek kału pozwoliło ustalić, że zmiany w mikrobiomie jelitowym można powiązać nie tylko z aktualnym, ale również z przeszłym stosowaniem wielu grup leków.
Większość badań mikrobiomu uwzględnia jedynie aktualnie przyjmowane leki, ale nasze wyniki pokazują, że wcześniejsze stosowanie leków może być równie ważne, jak zaskakująco silny czynnik wyjaśniający indywidualne różnice w mikrobiomie – powiedział dr Oliver Aasmets, główny autor publikacji.
Nie tylko antybiotyki – które leki zostawiają „odcisk” w jelitach?
W badaniu uwzględniono szerokie spektrum leków. Wyniki pokazały, że ślad w mikrobiomie pozostawiają nie tylko antybiotyki o szerokim spektrum działania, ale także:
- leki przeciwdepresyjne (np. SSRI),
- beta-blokery,
- inhibitory pompy protonowej (PPI),
- benzodiazepiny.
Szczególnie zaskakujący był wpływ leków uspokajających i przeciwlękowych. Jak zauważyli autorzy, „benzodiazepiny – powszechnie przepisywane w leczeniu lęku – wywierały wpływ na mikrobiom porównywalny z antybiotykami o szerokim spektrum działania”. Co więcej, leki z tej samej grupy – takie jak diazepam i alprazolam – różniły się pod względem siły oddziaływania na mikrobiotę.
Historia leczenia ma znaczenie dla interpretacji danych mikrobiologicznych
Autorzy badania podkreślają, że zmiany w mikrobiomie były nie tylko obecne po latach od zakończenia leczenia, ale również przewidywalne – czyli można było je przypisać konkretnym farmaceutykom. Potwierdziła to analiza kontrolna w podgrupie pacjentów, u których monitorowano mikroflorę przed i po wprowadzeniu lub odstawieniu danego leku.
Długoterminowe zaburzenia składu mikrobiomu udokumentowano m.in. w przypadku:
- inhibitorów pompy protonowej,
- selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
- penicylin skojarzonych z inhibitorami beta-laktamaz,
- makrolidów.
To kompleksowa, systematyczna ocena długoterminowego wpływu leków na mikrobiom, wykorzystująca rzeczywistą dokumentację medyczną – powiedziała profesor Elin Org, autorka korespondencyjna. Mamy nadzieję, że zachęci to naukowców i klinicystów do uwzględniania historii leczenia przy interpretacji danych dotyczących mikrobiomu.
Potrzeba nowego podejścia w medycynie spersonalizowanej
Wyniki badania opublikowanego w czasopiśmie mSystems stanowią istotny wkład w rozwój medycyny precyzyjnej. Mikroflora jelitowa wpływa na metabolizm, odporność, a także skuteczność i tolerancję leków. Zrozumienie, że „odcisk” farmakoterapii utrzymuje się latami, może pomóc w lepszym dopasowywaniu leczenia i interpretacji badań mikrobiologicznych.
Naukowcy apelują, by przy projektowaniu badań z udziałem mikrobiomu – zarówno obserwacyjnych, jak i interwencyjnych – uwzględniać historię farmakologiczną pacjentów jako kluczowy czynnik modyfikujący.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Leki wpływają na mikrobiom jelitowy długoterminowo – zmiany utrzymują się wiele lat po zakończeniu terapii.
- Nie tylko antybiotyki mają znaczenie – także SSRI, PPI, beta-blokery i benzodiazepiny zaburzają skład mikroflory.
- Historia farmakologiczna pacjenta jest kluczowa przy analizie i interpretacji danych mikrobiotycznych.
- Badanie wprowadza nową jakość w rozumieniu interakcji leków z mikrobiomem w realnych warunkach klinicznych.
Źródło:
- Estonian Research Council
- mSystems
