Nowy, przełomowy raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz partnerów ONZ ujawnia jeden z najbardziej wstrząsających i jednocześnie najbardziej zaniedbanych kryzysów praw człowieka współczesnego świata. Od dwóch dekad odsetek kobiet doświadczających przemocy ze strony partnera lub przemocy seksualnej niemal nie uległ zmianie. Globalnie dotyczy to około 840 milionów kobiet. Raport, obejmujący dane z 168 krajów, pokazuje dramatycznie powolny postęp – i malejące finansowanie działań ochronnych.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie są najnowsze globalne dane WHO o przemocy wobec kobiet, w tym skala zjawiska obejmująca 840 milionów kobiet na świecie.
- Dlaczego tempo redukcji przemocy jest tak wolne i które regiony mają najwyższe wskaźniki przemocy domowej i seksualnej.
- Jakie konsekwencje zdrowotne, psychologiczne i społeczne ponoszą kobiety, w tym 316 mln ofiar przemocy partnerskiej w ciągu ostatniego roku.
- Jakie działania WHO i partnerzy ONZ wskazują jako kluczowe, aby realnie ograniczyć przemoc i chronić kobiety na poziomie krajowym i globalnym.
Skala zjawiska: 840 milionów kobiet doświadczyło przemocy
Według raportu WHO, prawie 1 na 3 kobiety na świecie – około 840 mln – doświadczyła przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera albo przemocy seksualnej ze strony innej osoby.
W ciągu ostatnich 12 miesięcy przemocy ze strony partnera doznało 316 milionów kobiet (11% kobiet w wieku 15+). Co szczególnie alarmujące, zmiana od roku 2000 wynosi zaledwie 0,2% rocznie, co oznacza, że świat od dwóch dekad stoi w miejscu.
WHO po raz pierwszy przedstawiła także dane dotyczące przemocy seksualnej ze strony osób innych niż partner: takie doświadczenia ma za sobą 263 miliony kobiet od 15. roku życia. WHO podkreśla jednak, że liczby te są „znacznie zaniżone” z powodu stygmatyzacji i strachu przed ujawnieniem.
„Jedna z najstarszych i najbardziej rozpowszechnionych niesprawiedliwości ludzkości”
Dyrektor Generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, mówi wprost:
Przemoc wobec kobiet to jedna z najstarszych i najbardziej rozpowszechnionych niesprawiedliwości ludzkości, a jednocześnie jedna z tych, na które najmniej reaguje się. Żadne społeczeństwo nie może nazywać się sprawiedliwym, bezpiecznym ani zdrowym, gdy połowa jego populacji żyje w strachu. Zakończenie tej przemocy to nie tylko kwestia polityki; to kwestia godności, równości i praw człowieka. Za każdą statystyką stoi kobieta lub dziewczynka, której życie uległo nieodwracalnej zmianie. Wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt nie jest opcjonalne, lecz warunkiem koniecznym pokoju, rozwoju i zdrowia. Bezpieczniejszy świat dla kobiet to lepszy świat dla wszystkich.
Przemoc zaczyna się wcześnie i trwa przez całe życie
Raport podkreśla, że ryzyko przemocy wobec kobiet zaczyna się już w okresie dojrzewania. W ciągu ostatniego roku:
- 12,5 mln nastolatek w wieku 15–19 lat (16%) doświadczyło przemocy ze strony bliskiego partnera.
Przemocy doświadcza się w każdym kraju, lecz szczególnie wysokie wskaźniki odnotowano w regionach najsłabiej rozwiniętych, objętych konfliktami lub narażonych na zmiany klimatyczne. Najwyższe odsetki przemocy w związkach partnerskich w ostatnich 12 miesiącach:
- Oceania (bez Australii i Nowej Zelandii): 38%
- Azja Południowa: 19%
- Kraje najmniej rozwinięte: 18%
- Afryka Subsaharyjska: 17%
- Europa i Ameryka Północna: 5%
Średnia światowa wynosi 11%.
Tragiczne konsekwencje zdrowotne
Kobiety doświadczające przemocy są narażone na:
- nieplanowane ciąże,
- depresję,
- ryzyko zakażeń przenoszonych drogą płciową,
- przewlekły stres i zaburzenia lękowe,
- utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej.
WHO podkreśla, że usługi z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego są „ważnym punktem wejścia” dla ofiar przemocy i jednym z nielicznych miejsc, gdzie mogą uzyskać wsparcie.
Luka w finansowaniu rośnie – mimo rosnących potrzeb
Raport alarmuje, że globalne finansowanie programów zapobiegania przemocy wobec kobiet dramatycznie spada. W 2022 roku:
- jedynie 0,2% globalnej pomocy rozwojowej przeznaczono na profilaktykę przemocy,
- w 2025 roku środki te zmniejszyły się jeszcze bardziej.
Dzieje się to mimo licznych dowodów na skuteczność programów edukacyjnych, interwencyjnych i społecznościowych. Jak zaznacza Catherine Russell z UNICEF:
Kluczem jest przerwanie tego schematu przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
Gdzie są przykłady skutecznych działań?
Raport pokazuje też, że tam, gdzie istnieje polityczne przywództwo, widać postęp.
Przykłady pozytywnych zmian:
- Kambodża – modernizacja legislacji, aktualizacja usług wsparcia, cyfrowe projekty edukacyjne.
- Ekwador, Liberia, Trynidad i Tobago, Uganda – krajowe plany działań z budżetem, realne finansowanie, wzmocnione programy legislacyjne.
To dowód, że zmiana jest możliwa – jednak wymaga determinacji i długoterminowych inwestycji.
Apel o natychmiastowe działania
Raport WHO zawiera jednoznaczny apel do rządów na całym świecie, aby:
- zwiększyć skalę programów profilaktycznych opartych na dowodach,
- wzmocnić usługi prawne, zdrowotne i socjalne,
- inwestować w systemy zbierania danych,
- egzekwować prawa chroniące kobiety.
Apel wspierają głosy kluczowych organizacji, w tym m.in. Dr Sima Bahous, UN Women:
Zakończenie przemocy wobec kobiet i dziewcząt wymaga odwagi, zaangażowania i wspólnego działania. Promowanie równości płci to sposób, w jaki budujemy bardziej równy i bezpieczniejszy świat dla wszystkich, w którym każda kobieta i każda dziewczyna może żyć bez przemocy.
Jak również Diene Keita, UNFPA:
Dane malują ponury obraz skutków bierności. To musi się zmienić już teraz. Musimy działać wspólnie i pilnie, aby położyć kres tej przemocy i zapewnić, że każda kobieta i dziewczyna, w całej swojej różnorodności, będzie mogła korzystać ze swoich praw.
Główne wnioski
- 840 milionów kobiet doświadczyło przemocy w swoim życiu, a od 2000 roku wskaźniki praktycznie się nie zmieniły – spadek wynosi zaledwie 0,2% rocznie.
- W ostatnich 12 miesiącach 316 milionów kobiet padło ofiarą przemocy partnera, a 263 miliony doświadczyły przemocy seksualnej ze strony osób innych niż partner.
- Najwyższe wskaźniki przemocy partnerskiej odnotowano w Oceanii (bez Aus./NZ) – 38%, podczas gdy średnia globalna wynosi 11%.
- WHO apeluje o pilne działania: zwiększenie skali programów profilaktycznych, wzmocnienie usług zdrowotnych i prawnych, inwestycje w systemy danych oraz egzekwowanie praw chroniących kobiety.
Źródło:
- WHO
