W Polsce z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (IBD) zmaga się około 100 tys. osób. Choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotykają najczęściej ludzi młodych, w wieku 20–40 lat – u progu życia rodzinnego i zawodowego. Tymczasem mniej niż 10% pacjentów objętych jest leczeniem w ramach programów lekowych. Bez kompleksowego, dobrze skoordynowanego modelu opieki, większość tych osób pozostaje poza skutecznym systemem terapeutycznym.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie są najczęstsze nieswoiste choroby zapalne jelit i kogo dotyczą
- Dlaczego obecny system leczenia IBD w Polsce nie odpowiada na potrzeby większości pacjentów
- Na czym polega model kompleksowej opieki i jakie korzyści może przynieść pacjentom oraz systemowi ochrony zdrowia
- Jakie postulaty i rozwiązania proponują eksperci i organizacje pacjenckie
Kompleksowa opieka to nie luksus – to konieczność
Podczas posiedzenia Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia w Senacie RP, które odbyło się 16 kwietnia 2025 r., dyskutowano o wdrożeniu modelu kompleksowej opieki nad pacjentami z IBD. Inicjatorką spotkania była senator dr Agnieszka Gorgoń-Komor, specjalistka w dziedzinie kardiologii i chorób wewnętrznych. Wskazała ona, że chorzy na IBD często doświadczają nie tylko bólu fizycznego, ale też wykluczenia psychicznego i zawodowego. Tylko holistyczne podejście daje szansę na ich powrót do aktywności społecznej i zawodowej.
Dane są jednoznaczne – skala potrzeb znacznie przewyższa dostępność leczenia
Z danych przedstawionych przez prof. Jarosława Regułę, konsultanta krajowego w dziedzinie gastroenterologii, wynika, że aż 75% pacjentów z IBD w Polsce cierpi na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a 25% na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Szczyt zachorowań przypada na wiek 20–40 lat.
Współpraca interdyscyplinarna jako fundament skutecznego leczenia
Choroby zapalne jelit często mają charakter wielonarządowy – objawy mogą występować ze strony układu pokarmowego, stawów, skóry czy oczu. Dlatego skuteczna opieka wymaga współpracy gastroenterologów, dermatologów, reumatologów, psychologów i dietetyków. Obecnie taki model funkcjonuje jedynie w wybranych ośrodkach, głównie w dużych miastach.
Przykład z Warszawy – model, który działa
Prof. Grażyna Rydzewska z Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie podkreśliła, że jej zespół od lat rozwija model opieki kompleksowej nad pacjentami z IBD, który przynosi wymierne efekty. Dzięki programowi lekowemu i dostępowi do nowoczesnych terapii pacjenci mogą funkcjonować niemal normalnie.
Jednak dane są alarmujące – zaledwie 7,6% pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna i 1% z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego korzysta z leczenia w programach lekowych.
Systemowa zmiana w zasięgu ręki?
Model proponowany przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opiera się na współpracy ośrodków leczenia biologicznego. Po diagnozie pacjent trafia pod opiekę koordynatora, który planuje cały proces terapeutyczny – od wizyt u specjalistów, przez pomoc psychologiczną, aż po konsultacje dietetyczne. Jak podkreśla dr n. med. Magdalena Kaniewska z PIM MSWiA, model ten zapewnia ciągłość i dostępność opieki bez względu na miejsce zamieszkania chorego.
Głos pacjentów: „Nie chcemy cierpieć w milczeniu”
Ważnym elementem dyskusji były postulaty przedstawione przez Marka Lichotę ze Stowarzyszenia „Apetyt na Życie”. Jak podkreślał, diagnoza IBD to szok, w dodatku brakuje jasnych ścieżek, informacji, dostępu do ośrodków.
Jako pacjent apeluję do ministerstwa i wszystkich decydentów, żeby dali nam szansę leczyć się z efektywny sposób – podkreślał Lichota.
Główne wnioski
- W Polsce z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (IBD) żyje ok. 100 tys. osób, z czego tylko 7,6% pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna i 1% pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego objęto leczeniem w ramach programów lekowych.
- Model kompleksowej opieki nad pacjentem IBD zakłada współpracę interdyscyplinarną, udział koordynatora leczenia oraz dostęp do specjalistów, dietetyka i psychologa – bez względu na miejsce zamieszkania pacjenta.
- Wdrożenie skoordynowanego modelu opieki może znacząco poprawić jakość życia pacjentów, skrócić ścieżkę diagnostyczno-terapeutyczną oraz ograniczyć koszty systemowe.
- Eksperci i pacjenci apelują o systemowe zmiany i wdrożenie kompleksowego modelu leczenia na poziomie ogólnokrajowym, wskazując na jego skuteczność w ośrodkach takich jak PIM MSWiA w Warszawie.
Źródło:
- Senat
